MaarNormaal nr. 5 artikel 9

 

Column

 

Rechtstaan allemaal vanaf maat 103.

(s) An, schuif eens wat meer naar rechts, ik zie niets.
(b) Rustig maar, de bassen beginnen pas in maat 105.
(a) Oei, de alten zetten alleen in.
(t) Brahms of Mendelssohn? Welke bladzijde? O, Haydn!

 

Stop, ga maar zitten. Tenoren, maat 108 graag een boog maken naar 109, en de re goed hoog. Tenoren alleen vanaf maat 103.

(s) Die overgebonden fa was echt onder toon. Dat hij daar niets op zegt.
(b) Gerda durft, met dat rode bloesje. Het staat haar natuurlijk wel.
(a) Dat leek nergens op.
(t) Mooie melodie is dat.

 

Goed. Nog een keer, en let nu eens op de nuancering. Er staat piano, maar dat is geen reden om slap te worden.

(b) (gniffel)
(a) Als ik zelf naar een concert ga, droom ik bijna altijd een keertje weg. Midden in een prachtig stuk blijken we ineens een beweging verder te zitten. Ik besef dan wel dat ik een stukje heb overgeslagen, maar echt gemist heb ik het niet. Ik heb het tenslotte toch gehoord - of niet ? Een beetje zoals Florian Heyerick gisteren op de radio vertelde over het eerste concert waar hij als kind naartoe mocht. Met zijn tante, want zijn ouders zongen natuurlijk mee. Na het imposante begin viel hij prompt in slaap tot aan het applaus. Maar het was toch mooi geweest.
(t) ...
(s) De bassen zitten weer te grappen, kunnen die nooit eens ernstig werken?

 

Goed. Sopranen erbij. Tenor begint en 4 en 1 en...

(s) Sst!
(a) Wat heeft die Frans toch een indrukwekkend stemgeluid! Om stil van te worden. Muziek is misschien alleen maar gemanipuleerd lawaai, maar je kan even goed zeggen dat muziek ontstaat uit stilte. Stilte is haar bestaansrecht. Ze is in elk geval alleen genietbaar in de stilte. Organisatoren van feestjes denken daar wel eens anders over maar zij dwalen.
(b) Geert heeft gelijk met wat hij zegt in zijn reactie in MaarNormaal, dat muziek verbonden is met woord. Met informatie, met inhoud. Net als woord communiceert muziek ideeën, rationele ideeën of emotionele. Voor rationele informatie leent gesproken of geschreven woord zich meestal beter, voor emotionele inhoud ligt muziek meer voor de hand - al zijn die domeinen niet exclusief, denk maar aan poëzie. Daardoor is de combinatie van woord en muziek dikwijls zo geslaagd, ze zijn dan op een natuurlijke manier complementair. Vandaar het belang van een goed programmaboekje bij koorconcerten.

 

Goed. Allemaal samen, maat 103. Bassen probeer eens die inzet zuiver te krijgen. Je krijgt de fa cadeau van de sopranen.

(s) Dat moesten die mannen toch al lang weten?
(t) ...

 

Alle dames, zonder mannen. Zelfste plaats!

(b) En dan is er nog een derde categorie, die we gemakkelijk vergeten omdat ze verbleekt naast ratio en emotie. Muziek kan namelijk een omgeving communiceren, een omlijsting oproepen, een zetting creëren. Misschien is dat een verzwakte vorm van emotie, een verdunning van ontroering, maar ze vervult daarmee toch een andere functie. Behang, versiering. We hebben de neiging (rationeel en emotioneel !) dat een verwerpelijke of toch minstens een gênante vorm van muziekbeleving te vinden, maar ze is wel overal rondom ons. Toen ik gisteren in de tuin zat te lezen, op de eerste warme dag van het millennium, hoorde ik de merels pas nadat ik er bewust op was gaan letten, maar die geluiden hadden wel mijn stemming beïnvloed. Waarom zou muziek dat dan niet legitiem mogen doen ? De behoefte aan achtergrondmuziek, aan auditieve begeleiding bestaat, dat kunnen we moeilijk ontkennen. Neem nu de radio. Mensen luisteren gemiddeld meer dan vier uur per dag naar de radio. Dat is toch grotendeels achtergrondmuziek, want wie kan het zich nu permitteren zo lang geconcentreerd te luisteren?
(t) Dindinanidoeoeoe
(a) Niet dat ik iets heb tegen een goede fuif op zijn tijd. Maar je moet goed beseffen wat de functie is van muziek in het feestgedruis: een geluidsmuur (de beruchte wall of sound) optrekken, een consumptiebevorderende roes creëren, de mensen aanzetten tot dansen... Genieten van de intrinsieke kwaliteit van de muziek is er dan niet bij.

 

Iedereen samen, rechtstaand, zelfste plaats.

(s) Zelfste? Zelf, zelver, zelfst?
(t) Wáár?

 

Ga maar terug zitten. Tenoren blijven staan. We nemen het rampgebied onder handen.

(a) Warme muziek kan die Haydn toch schrijven. En hij zingt altijd zo lekker, daarin kan ik me laten gaan. We lijken wel los te komen, de muzikale zinnen vloeien vanzelf. Zoals met Bach maar vocaal veel rustiger, minder verrassingen. Blij en dichtbij. Mijn hoofd vol melodie. Harmonie ook, alsof we samen in een mandje onder een luchtballon zweven. De goede lauwe avondlucht boven grasvelden waarop paarden weiden. De melodie is zuiver, ze accordeert zo mooi met de rustige stilte van de avondwind.
(b) Maar Jos Van den Borre heeft natuurlijk gelijk. Er zijn weinig dingen die meer ergeren dan de muzak in stations, de beat in de jeanswinkel, James Last in de lift. Wie zulke delicten pleegt kan niet op onze clementie rekenen, die misbruikt onze behoefte aan decorum, aan versiering. Hij pleegt een aanslag door het geluid ongevraagd en wansmakelijk door onze gehoorgangen te persen. En meestal is het ook nog technisch slecht gemaakt. Terwijl er toch voorbeelden bestaan van plaatsen waar de muziek uit de luidsprekers niet stoort, we horen ze dan niet eens, niet omdat haar geluidsniveau subliminaal is, maar omdat ze accordeert met de fysieke omgeving, met de functie van de ruimte, de kleuren, de activiteiten. Daar zou je de muziek pas horen wanneer ze wordt afgezet! Zo zie je maar weer dat stilte relatief is. In absolute stilte kunnen we niet leven. Maar het is extreem belangrijk dat het geluid dat we ervaren, zeker het onbewuste geluid, harmonisch is. Het moet kloppen met onze gemoedsgesteldheid. Maar hoe kunnen we dat tegelijk voor al die verschillende mensen realiseren?

 

Zeer goed. Nog één keer allemaal, en nu gaan we door tot het einde.

(s) Opletten nu.
(t) Hoe laat is het al?
(a) Een kasteel met ridders en banieren, geroffel en cadans, afgetekende kleuren op een staalblauwe lucht. Krispe mannen, schilden en juwelen.
(b) So viele Fragen!

 

Marc Cabus

 


© v.z.w. Gents Madrigaalkoor