Reflecties bij

"Begeester(end) maar beheerst!?"

n het vorige nummer van MaarNormaal waagden Jos Stoffels en Kaat Vandewalle zich aan het onderwerp "wat betekent muziekbeleving voor mij?" Ze eindigden met een oproep: "Dit artikel schreeuwt gewoon om aanvullingen en andere visies". Lieve De Mecheleer en Geert Laleman hoorden de schreeuw.

Muziek als tolk van je emoties ...

Waarom weerklinken in onze kerken droeve klanken tijdens begrafenisceremonies, terwijl onze zwarte medebroeders vrolijk zingen en dansen in een lijkstoet ? Culturele achtergrond, religie, traditie, klimaat... spelen hierbij ongetwijfeld een rol. Blijven we echter in onze West-Europese cultuur, dan nog merken we grote verschillen in de manier waarop de mensen met muziek omgaan. Waarom laat de ene triestig gestemde persoon zich onderdompelen in middeleeuwse klaagzangen terwijl de andere zijn heil zoekt in een opgewekte aria uit Die Zauberflöte ? Zelf hoor ik meer bij de eerste groep. Als ik mij intens ongelukkig voel zal ik nooit naar vrolijke muziek luisteren, maar integendeel enkel open staan voor muziek die volledig overeenstemt met mijn gemoedstoestand. Geef me dan maar een Stabat Mater, Passie, Requiem, de Vijfde Symfonie van Mahler, of laat me sterven met Purcells Dido...

Muziek dus als uiting van je gevoelens... Maar zo eenvoudig is het niet. Als ik mij gewoon goed of bijzonder gelukkig voel, kunnen zowel stukken in majeur als in mineur mij bekoren. Misschien voer voor psychologen ?

Naast gemoedstoestand kan ook de context een extra dimensie geven aan muziek. Ik denk hier o.a. aan ons concert in het Palau de la Música in Barcelona. Een onvergetelijke ervaring, niet alleen door het prachtige art-nouveau kader, maar vooral door het feit dat we dit - na toch wat vallen en opstaan - als koor samen hadden bereikt.

Hoewel ik kan genieten van muziek die ik pas voor het eerst hoor, en die muziek mooi, boeiend en verrassend kan vinden ... is het eventuele kippenvel meestal slechts voor later (dit geldt niet voor het lichtere genre, zoals de meer toegankelijke volksmuziek). Dit ervaar ik niet alleen als passieve luisteraar maar ook als actieve koorzanger (behalve tijdens repetities in een niet verwarmd lokaal, dan kunnen rillingen en kippenvel ook reeds bij een eerste kennismaking optreden). Na uren repeteren, herhalen, herbeginnen, hoger, lager, sneller, trager, luider, stiller... kan je opeens merken: dat is het wat de componist moet hebben bedoeld, dit is niet alleen afgewerkt maar hier zit zelfs "muziek" in.

Lieve De Mecheleer

Muziek-cultuur

De tekst schreeuwt helemaal niet om aanvullingen of andere visies. Beide auteurs hebben hun tekst goed gelezen en terecht vastgesteld dat hij goed is. Het artikel fluistert wel om herlezing, na enkele dagen, maanden… op een rustig moment. Maar als onze beste en lieve hoofdredacteur niemand minder dan Kaat Vandewalle uitzendt met een verzoek om een bijdrage. Welke bariton kan haar iets weigeren?

Na veel wikken en wegen toch enkele bedenkingen.

Op de tweesprong tussen emotie en ratio maken de twee madrigalisten naar mijn gevoel de juiste keuze. Ook mijn verstand kiest eerst voor het gevoel. Maar als ik ondanks mijn beperkte muzikale opleiding ook structuur ontdek in een muziekstuk, of na wat lectuur de componist, de tijdgeest en de ontstaansgeschiedenis van een werk beter kan plaatsen, dan voegt die kennis een nieuwe dimensie toe aan mijn beleving van muziek. Muziek doet een beroep op gevoel en verstand, vergt begeestering en beheersing, eist inlevingsvermogen en inzicht.

Een zanger is gevoelig voor woord en muziek. Een componist kan prachtige muziek schrijven op een eerder banale tekst, een dichter kan een sterke tekst schrijven onder een wat zwakke melodie. Als ik een artistieke kloof ervaar tussen tekst en compositie ben ik wat ongelukkig. Wanneer de poëzie begint te zingen en de muziek begint te spreken, wanneer tekst en melodie elkaar aanvullen, dan kom ik even in de buurt van het eeuwig en onbereikbaar Schone.

Enkele jaren geleden liet Johan Duijck mij in een moment van mildheid toetreden tot het Gents Madrigaalkoor. Met het bindend advies om minstens één jaartje notenleer te volgen. Onder sterke sociale druk van de inrichtende macht volg ik nu trouw de lessen muziekgeschiedenis. Ik ontdek dat muziek ook de geschiedenis van de mens beschrijft, muziek is de klank van alle tijden en culturen, bij een compositie hoort ook een verhaal over filosofie, geloof, wetenschap en politiek.

Geert Laleman

© v.z.w. Gents Madrigaalkoor